Piwnice’deki 2 metrelik RT4 radyo teleskobu, Polonya’daki radyoastrolojiye ev sahipliği yapan ve VLBI ağının önemli bir bileşeni olarak kabul edilen bir cihazdır. 2026-2028 yılları için finansman sağlanmamış olup, yeni yıl itibariyle maddi desteğin kalmaması durumunda ekipmanın kapatılması riski doğabilir. Bu durum, uzun vadeli araştırma programlarını kesintiye uğratacak ve Polonya’nın uluslararası gözlemlerdeki rolünü zayıflatacaktır.
Toplam Konumu ve Geçmiş
32 metrelik RT4 radioteleskobu, Torun’nun 15 kilometre kuzeyinde, Piwnice’de yer alıyor. 25 yıllık operasyon boyunca, Avrupa VLBI Ağı’ına (EVN) bağlanan kritik bir dinamik dikey olarak çalıştı.
SPUB Finansman Kararı
2026-2028 dönemi için SPUB (Ministerstwo Nauki) yarışması, 175 başvurudan sadece 11’ine verim sağladı. RT4, A dereceli ve güçlü bir incelemeyle karşılaştığı halde fon alamadı. 1 Ocak 2026’dan itibaren, işletme bütçesinin kesilmesiyle teleskop “kapalı” olacak.
Bilimsel Kaldıraç
RT4, 2020’de kapsamlı bir yenilemeden geçerek 336 panel ve 0,2 mm yüzey hassasiyetiyle kapatıldı. Uçak ve moleküler maser okumalar, pulsar araştırmaları, FRB (Fast Radio Burst) gözlemleri gibi 20 yıllık veri setlerini üretti. 2024’te “Nature Astronomy” kapağında yer alan bir makale, özenli FRB araştırmalarını vurguladı.
Olası Kaybın Etkileri
Finansman engeli, uzun soluklu maser izleme dizilerini sonlandıracak, poloniyel VLBI katılımını zayıflatacak ve Türkiye’deki tek büyük çaplı radioteleskopun eğitim altyapısını kaybetme riskini taşımaktadır. Grup çözümleri ve teknik personel eğitimi de ciddi şekilde etkilenebilir.
