Çin, urandan çok daha yaygın olan tor elementini kullanan yeni bir nükleer reaktör geliştirdi. Bu teknolojinin kaynakları Çin’i binlerce yıl besleyebilir. Deneysel reaktörde önemli bir başarı kanıtlandı. Teknoloji ABD’de başladıysa da, Çinli bilim insanları bunu geliştirerek uygulamaya geçirdi.
Çin’de Toriyum Reaktöründe Dönüm Noktası
Çin Bilimler Akademisi’ne bağlı, Gobi Çölü’ndeki deneysel reaktörde ilk kez toriyumdan uranyuma dönüşüm başarıldı. Bu gelişme, The South China Morning Post’un “enerjide bağımsızlıkta kilometre taşı” olarak tanımladığı atılımı mümkün kıldı.
Toriyum, urandan daha yaygın olan bir metaldir. Sadece İç Moğolistan’daki bir madenin Çin ekonomisini bin yıl boyunca besleyecek kadar toriyum barındırdığı belirtilmiştir.
TMSR-LF1: Dünyanın İlk Toriyum Reaktörü
TMSR-LF1, dünya çapındaki ilk toriyumla çalışan, erimiş tuzla soğutulan nükleer reaktördür. Mevcut reaktörlerin aksine, yüksek basınçlı su yerine erimiş fluorkit tuzlar kullanılır. Bu tasarım, basınç patlaması riskini ortadan kaldırır. Sızan tuz, özel bir komorada katılaşarak radyoaktif materyali hapseder.
Reaktörün temel amacı, toriyumun doğrudan yakıt olarak kullanılamamasını aşmaktır. Reaksiyon içinde toriyum, uran-233 izotopuna dönüşerek kullanılabilir hale gelir. Bu süreç, başlangıçta az miktarda uranyum veya plütonyumla tetiklenir, ardından kendiliğinden sürdürülebilir hale gelir.
Güvenlik ve Çevresel Avantajlar
Li Qingnuan, Şanghay Fizik Uygulama Enstitüsü müdür yardımcısı, 11 Ekim 2023’te reaktörün kritik duruma ulaştığını bildirdi. Kritik durum, zincir reaksiyonun kendini sürdürdüğü andır. Yüksek basınca gerek olmaması ve su bağımsızlığı, reaktörlerin kıyı veya nehir kenarı dışında da kurulmasına olanak tanır.
TMSR-LF1, sürekli akışkan yakıt sayesinde kesintisiz çalışır. Li Qingnuan, bu yapının “yakıt verimliliğini artırdığını ve uzun ömürlü radyoaktif atık miktarını önemli ölçüde azalttığını” vurguladı.
Tarihsel Bağlam ve Ticari Hedefler
Toriyum reaktörü konsepti 1960-1970’lerde ABD’de geliştirildi ancak terk edildi. Xu Hongjie, Çin araştırma ekibi lideri, ABD’nin açık kaynaklı verilerini temel aldıklarını ve bu teknolojiyi bir adım ileri taşıdıklarını belirtti. “Stany Zjednoczone ujawniły wyniki badań publicznie, i te czekały na odpowiedniego następcę. To my staliśmy się tym następcą” dedi.
Çin, şu anda 100 megavatlık ikinci bir gösterim reaktörü inşa ediyor. Bu birim, teknolojinin 2035 yılı civarında ticari kullanıma hazır olup olmadığını kanıtlamayı hedefliyor. Ayrıca, 14 bin konteyner kapasiteli ve toriyum reaktörlü bir kargo gemi konsepti de sunulmuştur.
